Każdego roku blisko 8% osób z chorobą Addisona doświadcza przełomu nadnerczowego. Oznacza to, że natychmiast potrzebują dodatkowego leku steroidowego w postaci awaryjnego wstrzyknięcia hydrokortyzonu (i.m lub i.v.).
Co to jest przełom nadnerczowy?
Bezpośrednią przyczyną przełomu może być infekcja, przebiegająca z podwyższoną ciepłotą ciała, znaczny wysiłek fizyczny, stres, operacja, czy wreszcie odwodnienie. Oznacza on, że natychmiast potrzebna jest dodatkowa dawka leków steroidowych w postaci awaryjnego wstrzyknięcia domięśniowego 100 mg hydrokortyzonu.
Jest to stan krytyczny, zagrażający życiu i wymagający natychmiastowego leczenia.
Uwaga!!! Objawy zagrożenia kryzysem nadnerczy są nieswoiste i pacjenci z diagnozą niedoczynności nadnerczy lub ich bliscy muszą być wysłuchani, bo są edukowani przez lekarza prowadzącego na taką ewentualność, zazwyczaj posiadają też wpis w karcie informacyjnej. W przypadku braku diagnozy pacjent, u którego możesz podejrzewasz niedoczynność kory nadnerczy, podaje:
- Brak apetytu, mdłości, łaknienie soli (zapytaj, pacjent czasem nie zdaje sobie z tego sprawy!)
- Uczucie ogólnego rozbicia
- Osłabienie, bóle mięśni, kości i stawów, są to tak zwane objawy paragrypowe, często bezpośrednio poprzedzające rozwój wstrząsu.
- Obserwowana jest hipotonia i hipotonia ortostatyczna.
- W badaniach laboratoryjnych można odnotować hiponatremię z hiperkaliemią, hiperkalcemię i hipoglikemię
Obecność powyższych objawów, nawet przy ich miernym nasileniu wymaga natychmiastowego zwiększenia dawki Hydrokortyzonu w przypadku pacjentów zdiagnozowanych oraz hospitalizacji na oddziale endokrynologicznym tych z podejrzeniem niedoczynności. W wypadku wymiotów lub biegunki musi być on podany parenteralnie, a chory najczęściej wymaga hospitalizacji.
Jeśli jesteś ratownikiem medycznym wezwanym do pacjenta z niedoczynnością kory nadnerczy z objawami wskazującymi na przełom nadnerczowy:
- Natychmiast podaj 100 mg hydrokortyzonu dożylnie lub domięśniowo 0,9% oraz kroplówkę z roztworu NaCl, by uzupełnić objętość płynów.
Jeśli pacjent z objawami niedoczynności pojawi się na SORze
Leczenie przełomu nadnerczowego należy rozpocząć tak szybko, jak to jest możliwe, jeszcze przed uzyskaniem wyników badań krwi. Nawet w wypadku wątpliwości diagnostycznych mniejszym błędem jest niepotrzebne podanie Hydrokortyzonu niż jego zaniechanie.
Niezwykle ważne jest szybkie zabezpieczenie dostępu do żyły – jeżeli to możliwe, to w dwóch miejscach. Podczas zakładania igły warto pobrać krew, w celu zabezpieczenia jej do wykonania badań „podstawowych” oraz późniejszego oznaczenia stężenia kortyzolu i ACTH w surowicy. Natychmiast po pobraniu krwi należy podać dożylnie 100 mg hydrokortyzonu, a następnie kontynuować leczenie parenteralne Hydrokortyzonem w dawce 200-400 mg dziennie w czterech dawkach podzielonych. Przy tak wysokich dawkach hydrokortyzonu nie jest konieczne podawanie Fludrokortyzonu. Należy też przetaczać duże ilości płynów, głównie 0,9% NaCl.
Choć rozpoznanie niedoczynności kory nadnerczy nie powinno być trudne, to rzadkość schorzenia sprawia, że u co drugiego pacjenta rozpoznaje się schorzenie dopiero w chwili przełomu.
