Nadnercza – małe gruczoły o trójkątnym kształcie – choć opisane w XVI wieku pozostają zagadką aż do XIX wieku. Dopiero wówczas dowiedziano się o ich roli w organizmie. Choroba Addisona jest rzadkim stanem endokrynologicznym, w którym nadnercza przestają funkcjonować, przez co organizm nie wytwarza już wystarczającej ilości niektórych niezbędnych hormonów, znanych jako hormony steroidowe. Nasz układ endokrynny steruje całym naszym ciałem, wpływa na wszystkie nasze narządy i zapewnia nam równowagę.
W 1845 roku brytyjski lekarz Tomasz Addison skojarzył objawy choroby nazwanej jego nazwiskiem z uszkodzeniem nadnerczy.
Co ważne niedoczynność kory nadnerczy rozwija się na dwa sposoby:
- na skutek pierwotnego – zazwyczaj w procesie autoimmunizacji – uszkodzenia nadnerczy (to pierwotna niedoczynność, czyli właśnie choroba Addisona)
- z powodu niedostatecznej stymulacji przez ACTH na skutek uszkodzenia podwzgórza bądź przysadki (to wtórna niedoczynność).
Od całkiem niedawna można zastąpić te niezbędne hormony codziennymi tabletkami sterydowymi. U chorych z niewydolnością nadnerczy organizm nie wytwarza:
- Kortyzolu, aldosteronu i DHEA (w przypadku choroby Addisona)
- Kortyzolu i DHEA (w przypadku wtórnej niewydolności nadnerczy)
Kortyzol reguluje przemianę węglowodanów, białek i częściowo elektrolitów, koordynuje reakcje adaptacyjne organizmu pod wpływem stresu; aldosteron reguluje w organizmie obieg jonów potasu i sodu, ciśnienie krwi; DHEA wpływa na wzrost włosów na ciele i libido (popęd płciowy).
Pierwotna niedoczynność występuje rzadko 90-105 osób na 1 mln populacji, rocznie rejestruje się 5 przypadków na 1 mln. Wtórna niedoczynność jest częstsza i jest to 125-280 osób na 1 mln populacji.
Choroba Addisona jest około 300 razy rzadsza niż cukrzyca. Diagnoza występuje najczęściej w wieku 30 – 50 lat, ale może wystąpić w każdym wieku.
Jak wspomnieliśmy choroba Addisona ma zazwyczaj charakter autoimmunologiczny. Bywa, że chory ma tylko ją, zazwyczaj jednak towarzyszą jej inne schorzenia i wówczas mamy do czynienia z wielogruczołowym zespołem niewydolności. Choroba Addisona może też byś spowodowana infekcją wirusową – gruźlica, AIDS. Wtórna niewydolność to problem z przysadką lub podwzgórzem.
Niezależnie od przyczyny ludzie, którzy żyją z tymi niewydolnościami na co dzień doświadczają podobnych problemów wynikających z niezdolności nadnerczy do produkcji kortyzolu. Muszą codziennie przyjmować leki sterydowe, które nie leczą, a są jedynie substytutem nieobecnych w organizmie własnych hormonów.
Źródło:
- Choroby kory nadnerczy u dzieci red. Tomasz E. Romer (red.) Wydawnictwo: PZWL; Rok wydania: 1987
- Diagnostyka i leczenie chorób nadnerczy red. Maciej Otto Wydawca: PZWL; Rok wydania: 2013
